หมู่บ้านเต่า บ้านกอก อ.มัญจาคีรี จ.ขอนแก่น

       หมู่บ้านเต่า ตั้งอยู่ที่บ้านกอก อ.มัญจาคีรี จ.ขอนแก่น ห่างจะอำเภอเมืองประมาณ 50 กิโลเมตร เป็นหมู่บ้านที่มีเต่าเพ็ก (เต่าเหลือง) ทั่วหมู่บ้าน

       เต่าเพ็ก เป็นชื่อเรียกของคนภาคอีสานที่เรียกเต่าเหลือง เต่าเทียน หรือเต่าแขนง ซึ่งเป็นเต่าชนิดเดียวกัน ที่มาของชื่อเต่าเพ็กมาจากอาหารที่เต่าชอบกินตามธรรมชาติ คือหญ้าเพ็ก ซึ่งขึ้นอยู่ทั่วไปในแหล่งที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ เต่าเพ็กมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า “Indotestudo elongate” มีพบอยู่ทั่วทุกภาคในประเทศไทย และในแคว้นอัสสัม พม่า มาเลเซีย ตลอดทั่วอินโดจีน เต่าเหลืองมักพบอยู่ในป่า เขตที่ราบสูงหรือภูเขา เป็นเต่าบทชนิดที่พบมากที่สุดของประเทศไทย แม้ว่าจะไม่สามารถอยู่ในน้ำได้ แต่เต่าเหลืองก็ชอบอาศัยอยู่ในที่ชื้นเย็น

       เต่าเหลืองที่อยู่ตามธรรมชาติในภาคเหนือ และภาคอีสานของประเทศไทย เราสามารถคำนวณอายุของเต่าได้ จากากรนับวงปีที่แผ่นเกร็ดของกระดองเต่า แต่ทั้งนี้จะนับได้ต้องเป็นเต่าที่มีอายุไม่มากกว่า 20 ปี เพราะถ้ามากกว่า 20 ปี วงปีจะถี่มากจนไม่สามารถนับได้

       เต่าเหลืองเป็นเต่าที่มีกระดองสูง มีลักษณะคล้ายหมวกเหล็กทหาร ขนาดโตเต็มที่มีกระดองสีเหลืองยาว 30 เซนติเมตร มีน้ำหนัก 7 กิโลกรัม ขาหลังแข็งแรง สั้น ป้อง ทู่ มีเกล็ดขนาดใหญ่ที่ผิวหนัง ขาหลังมีลักษณะแบบขาช้าง นิ้วไม่มีพังผืด มีเล็บที่แข็งแรง กระดองท้องของตัวผู้จะเว้าเข้าไปประมาณ ? ของลำตัวเต่า ส่วนตัวเมียจะแบนราบ กระดองของเต่าเหลืองจะมีสีเหลืองปนดำ กระดองท้องมีสีเหลือง แต่จะมีสีดำตรงกลางแผ่น หัวมีสีเหลือง ขามีสีเทาดำ มีเกล็ดสีเหลือง เล็บมีสีเหลืองหรือขาว เต่าเพ็กจะเริ่มผสมพันธุ์กันในช่วงปลายฤดูฝน หลังจากนั้นประมาณ 1-2 เดือน จึงจะมีการวางไข่ตามพื้นดิน ตัวเมียใช้ขาหลัง และกระดองส่วนก้นขุดหลุมลึกประมาณครึ่งตัวเต่า การวางไข่ครั้งละประมาณ 4-64-6 ฟอง ไข่เต่าเพ็กจะแตกต่างจากไข่เต่าตนุ กล่าวคือมีลักษณะรีคล้ายไข่ไก่ แต่มีขนาดป้อมกว่านิดหน่อยและมีผิวสากมือเล็กน้อย เปลือกไข่แข็งกว่าเปลือกไข่เต่าทะเล แม่เต่าจะกลบดินให้มิดจนกว่าไข่จะฟักเป็นตัวออกมาเอง ไข่เต่าจะฟักออกมาเป็นตังใช้เวลาประมาณ 3-4 เดือน ช่วงแรกเกิด กระดองเต่าจะนิ่มมาก ตัวยาวประมาณ 3-5 ซม. เท่านั้น กระดองลูกเต่าจะเริ่มแข็งเมื่ออายุได้ประมาณ 1 ปี

 

       ชาวบ้านผู้เฒ่าผู้แก่เชื่อกันว่า เจ้าคุณปู่เป็นชายแก่รูปร่างสูงใหญ่ นุ่งขาวห่มขาวมีเต่าเพ็ก (เต่าเหลือง) เป็นบริวาร มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า เต่าเพ็กที่บ้านกอกมีอายุยืนยาวสืบเชื้อสายกันมาพร้อมๆ กับการก่อตั้งบ้านกอก เมื่อประมาณพ.ศ.2310 เต่าเพ็กจะรวมกันอยู่มาก ในบริเวณที่เรียกว่าศาลเจ้าคุณปู่ (ดอนเต่า) ซึ่งมีพื้นที่ประมาณ 4 ไร่ ในบริเวณนี้เป็นที่ตั้งของศาลเจ้าพ่อมเหศักดิ์ 2 ศาล ชื่อศาลเจ้าคุณปู่ฟ้าระงึมและมีหอพระพุทธ 1 หลัง บริเวณดอนเต่านี้มีกอไผ่อยู่ทั่วไป ใบไผ่ ร่วงหล่นทับถมกันเป็นที่อยู่อาศัยของเต่าได้เป็นอย่างดี ชาวบ้านเชื่อกันว่าเต่าในบริเวณดอนเต่านี้ เป็นสัตว์เลี้ยงของเจ้าปู่ฟ้าระงึม จึงเรียกเต่าพวกนี้ว่าเต่ามเหศักดิ์อีกชื่อหนึ่ง

   เมื่อชาวบ้านกอกเชื่อว่าเต่าเพ็กเป็นเต่าของเจ้าปู่ฟ้าระงึม จึงมีความยำเกรงไม่ทำอันตรายเต่าในเขตหมู่บ้าน แต่ถ้าเผลอทำร้ายโดยไม่ได้ตั้งใจก็จะไปขอขมาต่อเจ้าคุณปู่ ในหมู่บ้านจะไม่สร้างรั้วบ้านหรือกำแพงสูง ทั้งนี้เพื่อให้เต่าสามารถเข้ามาหาอาหารหรือหลบร้อน รวมทั้งออกไข่ในบริเวณที่ดินว่างของบ้านได้สะดวก นอกจากนั้นพวกสัตว์ต่างๆ เช่น วัว ควาย สุนัข เป็ด ไก่ ฯ ก็มีความคุ้นเคยกับเต่าเพ็กเป็นอย่างดี โดยไม่ทำร้ายซึ่งกันและกัน ชาวบ้านเล่าว่าเต่าเพ็กมีสัญชาตญาณในการกินอาหารดีมาก เพราะเต่ามักไปจับกลุ่มออกันแน่น ในบ้านผู้ใหญ่บ้านหรือร้านขายของชำ ที่มักจะมีการนำขนุนหรือเศษอาหารมารวมกันไว้ในช่วงเย็นของแต่ละวัน อาหารของเต่าเพ็กในหมู่บ้านได้แก่ ขนุน สับปะรด แตงไทย พืชผักพวกแตงกวา ผักบุ้ง ผักกาด กะหล่ำปลี หน่อไม้ และซากสัตว์ จากการสำรวจของชาวบ้านพบว่า เต่าในหมู่บ้านมีจำนวนเพิ่มขึ้นทุกปี ปัจจุบันมีอยู่ประมาณมากกว่า 2,000 ตัว ทำให้อาหารในบริเวณดอนเต่ามีไม่เพียงพอ เต่าจึงออกหากินตามหมู่บ้านใกล้เคียง โดยไม่มีใครกล้าทำอันตรายเต่าเหล่านี้ เนื่องจากมีเรื่องเล่าว่าเคยมีราษฎรจากที่อื่นมาจับเต่าไปต้มกิน ทำให้อาเจียนเป็นโลหิตและตายในทันที ชาวบ้านจึงยึดถือเป็นประเพณีไม่ทำร้ายเต่า

  

การเดินทางไปหมู่บ้านเต่า

       เมื่อเดินทางไปถึงจากขอนแก่นไปตามทางหลวงหมายเลข 12 (ขอนแก่น-ชุมแพ) ประมาณ 10 กิโลเมตร เมื่อถึงบ้านทุ่มเลี้ยวซ้ายไปตามทางหลวงหมายเลข 2062 (ขอนแก่น-มัญจาคีรี) ประมาณ 54 กิโลเมตร (ก่อนถึงอำเภอมัญจาคีรี 2 กิโลเมตร) หรือสังเกตหลักกิโลเมตรที่ 40 ด้านซ้ายมือจะพบปั๊มเชลล์ และปากทางเข้าหมู่บ้านเต่า เป็นศาลมีรูปเต่ายืนอยู่ เข้าไปประมาณ 50 เมตร ก็จะถึงหมู่บ้านเต่า